10 câu hỏi thường gặp về Nhượng quyền

Trên khắp thế giới, nhượng quyền thương mại được xác định là một phương thức mở rộng kinh doanh thành công. Có những ví dụ thành công về các doanh nghiệp sản xuất, bán lẻ, thực phẩm và dịch vụ đã mở rộng ra toàn quốc và quốc tế bằng cách sử dụng phương thức nhượng quyền, như: McDonald’s, 7-Eleven, Pizza Hut, Circle K, GNC Franchise, KFC, Papa John's International Pizza… Phải thừa nhận rằng nhiều doanh nghiệp sẽ không đạt được thành công nếu không tạo ra một hệ thống nhượng quyền. Mô hình nhượng quyền cho phép một doanh nghiệp mở rộng nhanh chóng bằng cách sử dụng các khoản thanh toán từ bên nhận quyền để hỗ trợ tăng trưởng vốn.

Nhiều quốc gia có luật bắt buộc phải tuân thủ một số điều kiện trước khi hệ thống nhượng quyền thương mại có thể được hoạt động. Các luật này thường yêu cầu tiết lộ thông tin nhượng quyền trước khi triển khai bán nhượng quyền hoặc đăng ký với cơ quan chính phủ (Bộ công thương). Hiện tại ở Việt Nam, quy định về nhượng quyền chưa có Luật riêng, mà sử dụng Bộ luật dân sự và Nghị định số 35/2006/NĐ-CP ngày 31 tháng 3 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết Luật thương mại về hoạt động nhượng quyền thương mại, Nghị định số 08/2018/NĐ-CP ngày 15/01/2018 điều chỉnh, bổ sung một số điều của Nghị định 35/2006/NĐ-CP.

Hầu hết các doanh nghiệp được nhượng quyền đều có một nhãn hiệu đã được đăng ký để có sự bảo hộ của pháp luật. Nhiều bên nhận quyền sẽ từ chối thương lượng trừ khi có nhãn hiệu đã đăng ký. Xét về mặt điều kiện pháp lý, không bắt buộc phải có nhãn hiệu đã được cấp văn bằng thì mới được triển khai hoạt động nhượng quyền thương mại.

Hầu hết các quốc gia đều có hệ thống đăng ký nhãn hiệu của chính phủ. Ở một số quốc gia, họ áp dụng khái niệm "lần đầu tiên sử dụng" và ở các quốc gia khác là "lần đầu tiên đăng ký". Các hệ thống đăng ký sở hữu trí tuệ quốc tế tùy thuộc Luật quốc gia và các Hiệp ước/Thỏa ước về SHTT đã được ký kết bởi các quốc gia tham gia để xem xét việc đăng ký nhãn hiệu quốc tế.

Danh sách các quốc gia có luật mới được ban hành dành riêng cho lĩnh vực nhượng quyền là Úc, Bỉ, Brazil, Canada, Trung Quốc, Pháp, Indonesia, Ý, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, Romania, Nga, Nam Phi, Hàn Quốc, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Đài Loan, Thái Lan, Tunisia , Hoa Kỳ  (nhưng đây không phải là danh sách đầy đủ).

Bên nhượng quyền là doanh nghiệp đã thiết lập hệ thống nhượng quyền. Bên nhượng quyền thường là một công ty đã triển khai thành công mộ hình kinh doanh, có quyền cấp nhượng quyền thương mại cho bên nhận quyền.

Bên nhận quyền là doanh nghiệp được cấp quyền kinh doanh trong hệ thống nhượng quyền. Những quyền đó được quy định trong Thỏa thuận nhượng quyền. Các quy tắc hoạt động bổ sung có thể được quy định trong Sổ tay nhượng quyền. Bên nhận quyền có quyền mở rộng hoạt động kinh doanh của họ và bán nhượng quyền cho bên nhận quyền mới, tùy thuộc vào thỏa thuận nhượng quyền ban đầu với Bên nhượng quyền.

Nhiều nhà nhượng quyền có kế hoạch mở rộng kinh doanh lớn nhưng không có vốn lưu động để đạt được điều này trong ngắn hạn. Bên nhượng quyền có thể marketing hệ thống nhượng quyền thương mại cho các bên nhận quyền tiềm năng sẵn sàng trả phí nhượng quyền để có quyền kinh doanh trong hệ thống nhượng quyền bằng cách sử dụng bí quyết và hệ thống điều hành do bên nhượng quyền phát triển. Bên nhượng quyền có thể yêu cầu phí nhượng quyền trả trước và phí dịch vụ nhượng quyền hàng tháng liên tục (đôi khi được gọi là tiền bản quyền) do bên nhận quyền trả. Thỏa thuận nhượng quyền cũng có thể quy định các khoản thanh toán khác và khoảng thời gian mà quyền kinh doanh được cấp ban đầu cũng như các lợi ích và hạn chế được thiết kế đặc biệt khác.

Khi bắt đầu, người nhượng quyền thường được trả một khoản phí nhượng quyền ban đầu (franchise fees). Khoản phí đó cộng với chi phí đào tạo bên nhận quyền và hỗ trợ thiết lập hoạt động kinh doanh của bên nhận quyền. Trong thời hạn nhượng quyền thương mại, bên nhận quyền thường có nghĩa vụ trả phí dịch vụ nhượng quyền hàng tháng (đôi khi được gọi là tiền bản quyền - royalties) để duy trì quyền sử dụng bí quyết của bên nhượng quyền cũng như cập nhật và cải tiến liên tục hệ thống nhượng quyền. Các khoản thanh toán khác có thể bao gồm đóng góp quỹ marketing hệ thống nhượng quyền, đóng góp quỹ công nghệ cho nghiên cứu và phát triển để đi trước các đối thủ cạnh tranh, phí chuyển nhượng khi bên nhận quyền bán doanh nghiệp của bên nhận quyền cho bên mua thứ ba và phí gia hạn (nếu có).

Một khi hệ thống nhượng quyền đang hoạt động có lãi ở một quốc gia, việc mở rộng ra quốc tế có thể xảy ra thông qua nhiều cách khác nhau. Các lựa chọn bao gồm nhượng quyền trực tiếp, nhượng quyền cho nhà phát triển khu vực và cổ phần liên doanh.